foto: Ben Kleyn
Ted van Lieshout schrijft voor peuters en kleuters, voor volwassenen, en voor alles ertussen. Hij is via de Schrijverscentrale te boeken voor bezoeken: van literaire avonden voor volwassenen tot samenkomsten op school, in de boekhandel, bibliotheek en het theater. Daar leest hij voor uit eigen werk, vertelt erover, en verzorgt inspiratie- en themalezingen.
Ted werd op 21 december 1955 geboren in Eindhoven. Hij is dichter, schrijver, beeldend kunstenaar en grafisch vormgever, opgeleid aan de Gerrit Rietveldacademie te Amsterdam, alwaar hij woonachtig is.
In 2009 ontving hij de staatsprijs voor jeugdliteratuur, de Theo Thijssen-prijs, die eens in de drie jaar wordt uitgereikt. Daarnaast kreeg hij onder meer de Duitse Jeugdliteratuurprijs en de Zilveren Zoen voor zijn jongerenroman 'Gebr.', de Gouden Griffel voor zijn dichtbundel 'Begin een torentje van niks', de Nienke van Hichtum-prijs voor 'Zeer kleine liefde' en in 2019 de Boekensleutel voor 'Ze gaan er met je neus vandoor.' Ter gelegenheid van zijn vijfentwintigjarig dichterschap verschenen in 2009 zijn verzamelde gedichten onder de titel 'Hou van mij' in een anderhalve kilo zwaar, door hemzelf geïllustreerd boek, goed voor talloze Zilveren Griffels.
In 2012 verscheen Van Lieshouts eerste - controversiële - roman voor volwassenen, 'Mijn meneer' in 2017 gevolgd door het veelgeprezen 'Schuldig kind.' In 2020 verscheen 'Bloot', een combinatie van een roman en een essay over kunstgeschiedenis. Twee jaar later volgde 'Beitelaar'.
Gedurende meer dan twintig jaar schreef Van Lieshout voor televisieprogramma’s als Sesamstraat en Het Klokhuis; tegenwoordig geeft hij lezingen over uiteenlopende onderwerpen, zoals kinderen & kunst, illustratie, poëzie en leesbevordering.
Ted van Lieshout was actief in de Auteursbond en ijverde daarnaast voor meer subsidiemogelijkheden voor illustratoren.
Hij was van 2007 tot 2022 lid en daarna juryvoorzitter van de Fiep Westendorp Stimuleringsprijzen voor beginnende illustratoren.
Daarnaast was hij lid van de commissie die het Nederlands Letterenfonds adviseert over het al dan niet toekennen van productiesubsidies aan uitgevers voor bijzondere geïllustreerde uitgaven.
Tot 1989 was hij docent tekenen en illustreren aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten van Den Haag.
In 2020 was hij Dokter Mondo, die in korte filmpjes in het kader van het VPRO-programma Mondo culturele tips geeft.
Boeken
Ted van Lieshout, winnaar van de driejaarlijkse staatsprijs voor jeugdliteraire oeuvres, de Theo Thijssenprijs 2009, werd op 21 december 1955 geboren in Eindhoven. Na de middelbare school ging hij in Amsterdam (waar hij sinds 1975 woont) aan de Gerrit Rietveldacademie studeren. In datzelfde jaar werden zes gedichten gepubliceerd in een debutantenbundel. Vijf jaar later studeerde hij af en ging aan de slag als illustrator en grafisch ontwerper. Tot 1984 bestonden zijn werkzaamheden voornamelijk uit het ontwerpen van boekomslagen voor uitgeverijen als De Arbeiderspers en Manteau, en het maken van tekeningen voor kranten en tijdschriften als NRC-Handelsblad, Huisarts & Praktijk en Vrij Nederland. Hij was tevens huistekenaar van het vijf jaren-project 'Lees je knetter'.
In 1982 begon hij te illustreren voor De Blauw Geruite Kiel, de kinderkrant van Vrij Nederland, en vanaf 1984 publiceerde hij daarin gedichten en verhalen. De eerste publicatie was 'De achterkant van mijnheer van Vliet'.
Twee jaar later verschenen zijn eerste boeken: de jeugdroman 'Raafs Reizend Theater' bij Van Goor en de eerste dichtbundel 'Van verdriet kun je grappige hoedjes' vouwen bij Leopold. Deze bundel werd in 1987 onderscheiden als beste bundel met een Vlag & Wimpel. Hierna volgden nog ongeveer vijftig boeken en meer dan twintig prijzen, waaronder het Charlotte Köhlerstipendium voor beste nieuwe kinderboekenschrijver, de Gouden Griffel voor de enige dichtbundel van één dichter die ooit met die prijs werd onderscheiden, Begin een torentje van niks, en de Duitse Jeugdliteratuurprijs voor zijn jeugdroman in vertaling, Gebr.
Voor uitgeverij Querido verzorgde hij vanaf 2008 de redactie van de poëziejaarboeken, waarvan in 2011 het vierde deel verschijnt. In 2010 verscheen het laatste deel van de telboekserie, '2', een vierdelige reeks boeken voor kinderen over de collectie van het Rijksmuseum. Eerder al publiceerde Van Lieshout vier boekwerken over kinderen & kunst, waaronder 'Stil leven', over de geschiedenis van de westerse kunstgeschiedenis.
Voor het Nederlands Letterenfonds schreef hij in 2009 de catalogus bij de internationale tentoonstelling van Nederlandse kinderboekillustratoren die in 2010 van start is gegaan, 'An Elephant Came By'.
In 2009 verzorgde hij, samen met Sieb Posthuma, het Kinderboekenweekprentenboek: 'Koekjes! 'Het stond twee weken op 1 in de CPNB Bestseller top 60.
In 2010 kreeg Ted van Lieshout een Zilveren Griffel voor zijn verzamelde gedichten 'Hou van mij 'en een Vlag & Wimpel voor de samenstelling van het tweede poëziejaarboek van Querido. Hij kreeg voorts de Leesgoedprijs en won in datzelfde jaar tevens de eerste Willem Wilminkprijs voor beste kinderlied: 'Onberispelijk' uit de muziektheatervoorstelling 'Ik en de koningin' met muziek van Oene van Geel.
In 2011 verscheen de dichtbundel: 'Driedelig paard'. Die werd onderscheiden met de Woutertje Pieterse Prijs en een Zilveren Griffel. Het vijfde en laatste deel in de serie poëziejaarboeken van Querido won een Vlag & Wimpel.
In 2012 verscheen het eerst deel in de prentenboekenserie die hij samen met Philip Hopman maakt: 'Boer Boris'. Inmiddels zijn hier bijna twintig delen van verschenen; een ervan werd gekozen tot Prentenboek van het Jaar en twee andere werden onderscheiden met een Vlag & Wimpel en de Leespluim.
In 2017 verscheen 'Onder mijn matras de erwt', een dichtbundel die werd genomineerd voor de Woutertje Pietersprijs.
In 2019 won Ted van Lieshout de Boekensleutel voor zijn experimentele boek 'Ze gaan er met je neus vandoor'. Deze prijs, bedoeld voor een boek dat zich onderscheidt in zowel woord en beeld, wordt zeer sporadisch uitgereikt; Van Lieshout is de enige levende Nederlandse auteur die in het bezit is van deze onderscheiding.
In 2020 verschenen 'De gemene moord op Muggemietje' en het essay 'Wat is kunst?'.
In 2012 publiceerde Ted van Lieshout zijn eerste roman voor volwassenen, 'Mijn meneer,' gebaseerd op zijn jeugdervaringen met een pedoseksuele man. Over het schrijfproces werd in de programmareeks Het uur van de wolf de documentaire 'Ik zal uw naam niet noemen' gemaakt en in 2012 uitgezonden door de NPS/NTR.
Naar aanleiding van dezelfde ervaringen schreef hij eveneens 'Schuldig kind'.
Hij schreef nog twee andere boeken voor volwassenen: het experimentele, door hemzelf geïllustreerde 'Nu in handige meeneemverpakking' en in 2020 het eveneens experimentele 'Bloot', een samensmelting van een roman en een kunstgeschiedenisessay. In 2022 volgde 'Beitelaar'.
Ted van Lieshout werd in 2009 onderscheiden met de driejaarlijkse Theo Thijssen-prijs (de voormalige Staatsprijs voor Kinder- en Jeugdliteratuur) (60.000 euro).
Podcast
In 2022 maakte Ted, geheel in zijn eentje, zijn eerste podcast, 66 gaat over ouder worden en het naderen van het einde. In 2023 volgde, eveneens voor Docs van NTR/VPRO, zijn podcast Brieven van spijt.
Beeldend
Tot medio 1990 was Ted van Lieshout werkzaam aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te Den Haag als docent tekenen en illustreren.
In 2006 zette hij de illustratorenactie op voor betere subsidiemogelijkheden voor illustratoren van kinder- en jeugdboeken bij het toenmalige Fonds Beeldende Kunst, Vormgeving en Bouwkunst, thans Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Dit resulteerde in het toevoegen van een specialist in de adviescommissies.
Ted van Lieshout verzorgde drie solotentoonstellingen van zijn beeldend werk:
Amsterdam (OBA) 1997
Amsterdam (WG Kunst) 2010
Heerlen (Schunck) 2013
In 2006 was hij gastconservator van de Kinderkunsthal Villa Zebra te Rotterdam en verzorgde daar over moderne kunst de tentoonstelling 'Bang Bootje'.
Van 2007 tot 2022 was Ted lid en juryvoorzitter bij de Fiep Westendorp Foundation die tweejaarlijks een drietal stimuleringsprijzen toekent aan beginnende illustratoren.
Daarnaast was hij lid van de commissie die het Nederlands Letterenfonds adviseert over het al dan niet toekennen van productiesubsidies aan uitgeverijen voor bijzondere geïllustreerde uitgaven.
In 2020 werkte hij mee aan het VPRO-programma Mondo; hij trad op als Dokter Mondo in filmpjes waarin hij kunst voorschreef in plaats van medicijnen.
Overig
Van 1984 tot 2010 schreef Ted van Lieshout scènes en liedjes voor de NTR-televisieprogramma's Sesamstraat (hij schreef onder andere Sinterklaasspecials en creëerde de Oma van Frank, gespeeld door de inmiddels overleden Joekie Broedelet) en van 1988 tot 2008 voor Het Klokhuis. De opvallendste figuur die hij daarin ten tonele voerde was Yvette de Vriesch, een milieuonvriendelijke dame die gespeeld werd door Loes Luca.
In 1989 schreef hij het toneelstuk 'Dubbele Dief' voor het toenmalige Amsteltoneel.
Voor volwassenen schreef hij het door de NCRV in 1991 uitgezonden 'Kabouters bestaan niet', tenzij ze bestaan, en voor de NOS de korte televisiefilm 'Ben stout, lieve kleine slet', eveneens in 1991 uitgezonden als aflevering van de serie 'Suite 215'. In het jaar daarop werd, in dezelfde serie, het televisiespel 'Toyboy' uitgezonden.
Hij had een belangrijk schrijversaandeel in de NOS-serie 'De Mankementenshow', waarvoor hij behalve scènes ook liedjes schreef. Bovendien werkte hij mee aan 'Vrienden voor het leven' en 'De Van Duin Show'. Daarnaast schreef en bewerkte hij liedjes voor Jenny Arean, Karin Bloemen en Lenette van Dongen.
In 2008 bewerkte hij zijn boek Ik en de koningin tot theaterstuk; het lied 'Onberispelijk' uit dat programma won de eerste Willem Wilminkprijs (2010) voor het beste kinderlied.
In 1998 won hij een subsidie van de Stichting Lezen voor de publieke omroep die zijn leesbevorderend spelprogramma 'S.O.S. 'op de buis brengt. Het plan haalde de omroep echter niet en de veertigduizend gulden zijn destijds dan ook niet uitgekeerd.
Van 2002 tot 2010 zat Ted van Lieshout in het bestuur van de VvL (Vereniging van Letterkundigen) en de koepelorganisatie VSenV (Vereniging van Schrijvers en Vertalers); daarnaast ijverde en ijvert hij voor betere subsidiemogelijkheden voor illustratoren.
In 2004 werd Ted van Lieshout de vijfde Leonardo-hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg. Deze leerstoel, voor dubbeltalenten, werd eerder bekleed door Hugo Brandt Corstius, Rutger Kopland, Jan Terlouw en Leo Vroman, en na hem door onder andere Wim T. Schippers, Femke Halsema en Cox Habbema. In september 2005 werd het gasthoogleraarschap afgesloten met de Leonardo-lezing: 'Kunst voor alle leeftijden'.
In 2009 ging op zijn initiatief het project het Nationaal Declamatie Concours van start, een samenwerkingsverband met Avro, Stichting Lezen en Amsterdam Wereldboekenstad, om het lezen van poëzie te bevorderen.
In hetzelfde jaar initieerde, organiseerde en presenteerde hij de Middag van het Kinderboek, een protestbijeenkomst over de matige positie van kinderboekenmakers, die er mede toe leidde dat het Modelcontract voor Kinderboeken tot stand kwam. Deze MvhK is een jaarlijks terugkerende ontmoetings-, informatie- en verdiepingsdag voor makers en liefhebbers van het kinderboek in het theater van de Amsterdamse OBA. Na zeven jaar droeg hij het stokje over aan zijn opvolgers.
In 2016 initieerde hij, samen met de Stichting Lezen en het Letterenfonds, de website leesjebeter.nl, een website waar kinderen, ouders en verzorgers boeken kunnen vinden die aansluiten bij (medische) aandoeningen.
In 2022 bracht NTR/VPRO Docs zijn podcast '66'; in2023 wordt zijn tweede uitgezonden: 'Brieven van spijt'.
Ted van Lieshout verzorgt workshops en lezingen over eigen werk en over uiteenlopende onderwerpen als kunst & kinderen, poëzie, literatuuronderwijs, inspiratie & motivatie en rouwverwerking bij kinderen.
Bibliografie
Raafs Reizend Theater (Van Goor 1986)
Van verdriet kun je grappige hoedjes vouwen (Leopold 1986) Luitje en de limonademoeder (Van Goor 1987)
Als ik geen naam had kwam ik in de Noordzee uit (Leopold 1987)
Kaatje Koe (Zwijsen 1988)
De allerliefste jongen van de hele wereld (Van Goor 1988) Och, ik elleboog me er wel doorheen (Leopold 1988)
Kind te huur (Van Goor 1989)
Ik ben een held (Van Goor 1990) Giel heeft een geheim (Zwijsen 1990)
Mijn botjes zijn bekleed met deftig vel (Leopold 1990) Majlent, jongen in meisjesdagen (Van Goor 1991)
Weggedaantje Stippelmuis (Leopold 1992)
Multiple noise (Leopold 1992
Wat drink je? O, pies! (Van Goor 1992)
De winkel van Wimper (Van Goor 1993)
Toen oma weg was (Zwijsen 1993)
Begin een torentje van niks (Leopold 1994)
Herrie (Van Goor 1995)
Gebr. (Van Goor 1996)
Mijn tuin, mijn tuin (Querido 1996)
Een lichtblauw kleurpotlood (Leopold 1997)
Stil leven (SUN 1998)
Zeer kleine liefde (Leopold 1999)
Het is een straf als je zo mooi moet zijn als ik (Leopold 2000)
Klein groen koffertje (Leopold 2001)
Papieren Museum (Leopold 2002)
Jij bent mijn mooiste landschap (Leopold 2003)
Papieren Museum 2 (Leopold 2004)
Goochelaar! (Van Goor 2004)
Mama! waar heb jij het geluk gelaten? (Leopold 2004) Zilveren Griffel 2006
Ik en de koningin (Nieuw Amsterdam 2006)
Van Ansjovis tot Zwijntje (Leopold 2006) Nominatie Gouden Uil 2007
3 (Rijksmuseum / Nieuw Amsterdam 2007)
Papieren Museum 3 (Leopold 2007)
4 (Rijksmuseum / Nieuw Amsterdam 2008)
Spin op sokken (Leopold 2008) Zilveren Griffel 2009, Boekenpluim, Nominatie Wentelprijs 2009
Twee ons liefde (Leopold 2008)
Kwam dat zien! Kwam dat zien! (samenstelling, Querido 2008)
Ik ben een held (herziene heruitgave) (Nieuw Amsterdam 2008)
Ik wil een naam van chocola (samenstelling, Querido 2009) Vlag & Wimpel 2010
1 (Rijksmuseum / Nieuw Amsterdam 2009)
Koekjes! (CPNB 2009)
Hou van mij (Leopold 2009) Zilveren Griffel 2010
An elephant came by (NLPVF 2009)
Wie heeft hier met verf lopen smijten? (samenstelling, Querido 2010)
2 (Rijksmuseum / Nieuw Amsterdam 2010)
Driedelig paard (Leopold 2011) Zilveren Griffel 2012, Woutertje Pieterse Prijs 2012
Vijf draken verslagen (Querido 2011) Vlag & Wimpel 2012
Mijn meneer (Querido 2012)
Wij zijn bijzonder, misschien zijn wij een wonder (Leopold 2012)
Er zit een feest in mij (Querido 2012)
Boer Boris (Gottmer 2012)
Boer Boris gaat naar zee (Gottmer 2013) Prentenboek van het Jaar 2015
Nu in handige meeneemverpakking (Querido 2013)
Boer Boris in de sneeuw (Gottmer 2013) Vlag & Wimpel 2012
Het rijmt (Leopold 2014)
Boer Boris wil geen feest! (Gottmer 2014)
Boer Boris gaat naar de markt (Gottmer 2015)
Het schrijvertje (Leopold 2015)
Boer Boris en de maaier (Gottmer 2015)
Rond vierkant vierkant rond (Leopold 2015)
Boer Boris en de eieren (Gottmer 2016)
Boer Boris gaat naar oma (Gottmer 2016)
Boer Boris telt schaapjes (Gottmer 2016)
Boer Boris zoekt de verschillen (Gottmer 2016)
Ventje zoekt een vriendje (Lemniscaat 2016)
De vogels (Leopold 2016).
Schuldig kind (Querido 2017)
De dikke Boer Boris (Gottmer 2017)
De A van appel en de B van Boer Boris (Gottmer 2017)
Boer Boris en het gebroken been (Gottmer 2017)
Onder mijn matras de erwt (Leopold 2017)
Kunst? (Leopold 2017)
In bad met Boer Boris (Gottmer 2018)
Boer Boris en de olifant (Gottmer 2018)
Ze gaan er met je neus vandoor (Leopold 2018)
Boer Boris uitdeelboekjes: Aan het werk/Die laars is paars!/Met zijn drietjes/Hoog en laag (Gottmer 2019)
Boer Boris, hoe gaan we erheen? (Gottmer 2019)
Kleuren (Leopold 2019)
Boer Boris, een paard voor Sinterklaas (Gottmer 2019)
Boer Boris Vriendenboekje (Gottmer 2020)
Bloot (Querido 2020)
Boer Boris heeft het heet! (Gottmer 2020)
De gemene moord op Muggemietje (Leopold 2020)
Wat is kunst? (Leopold 2020)
Boer Boris, start de motor! (Gottmer 2021)
Boer Boris en Bakkertje Bas (Gottmer 2021)
Boer Boris op wielen! (Gottmer 2021)
Boer Boris en de luchtballon (Gottmer 2022)
Boer Boris en het bootje (Gottmer 2022)
Beitelaar (Querido 2022)
66 (podcast, Docs NTR-VPRO 2022)
Boer Boris en de bietjes (Gottmer 2023)
Rozen voor de zwijnen (Leopold 2023)
Brieven van spijt (podcast, Docs NTR-VPRO 2023)
Boer Boris en de sneeuwpop (Gottmer 2023)
Prijzen en nominaties
1987 - Vlag en Wimpel (tekst) voor Van verdriet kun je grappige hoedjes vouwen
1989 - Vlag en Wimpel (tekst) voor De allerliefste jongen van de hele wereld
1989 - Zilveren Griffel voor Och, ik elleboog me er wel doorheen
1989 - Charlotte Köhler Stipendium (voor oeuvre)
1991 - Zilveren Griffel voor Mijn botjes zijn bekleed met deftig vel
1991 - Vlag en Wimpel (tekst) voor Ik ben een held
1991 - Tip van de Nederlandse Kinderjury voor Ik ben een held
1994 - Vlag en Wimpel (tekst) voor Toen oma weg was
1995 - Gouden Griffel voor Begin een torentje van niks
1997 - Zilveren Zoen voor Gebr.
1997 - Zilveren Griffel voor Mijn tuin, mijn tuin
1999 - Zilveren Zoen voor Stil leven: een tentoonstelling
1999 - Deutscher Jugendliteraturpreis (jeugdboek) voor Gebr.
2001 - Nienke van Hichtum-prijs voor Zeer kleine liefde
2003 - Nominatie Gouden Uil voor Papieren Museum 1
2003 – Nominatie Prijs der Brabantse Letteren
2006 - Zilveren Griffel voor Mama! Waar heb jij het geluk gelaten?
2007 - Nominatie Gouden Uil voor Van Ansjovis tot Zwijntje
2009 - Pluim van de maand voor Spin op sokken
2009 - Theo Thijssenprijs (staatsprijs voor oeuvre)
2009 - Zilveren Griffel voor Spin op sokken
2010 - Zilveren Griffel voor Hou van mij
2010 - Vlag en Wimpel (samenstelling) voor Ik wil een naam van chocola
2010 - Leesgoedprijs
2010 - Willem Wilminkprijs voor Onberispelijk (lied uit de theatervoorstelling: Ik en de koningin)
2012 - Woutertje Pieterse Prijs voor Driedelig paard
2012 - Zilveren Griffel voor Driedelig paard
2012 - Vlag en Wimpel (samenstelling) voor Vijf draken verslagen
2014 - Nominatie Hans Christian Andersen Award (shortlist internationale oeuvreprijs)
2014 - Nominatie de Gouden Poëziemedaille voor Wij zijn bijzonder, misschien zijn wij een wonder
2014 - Poëziester voor Joris Jan Bas uit: Wij zijn bijzonder, misschien zijn wij een wonder
2014 - Vlag en Wimpel voor Boer Boris in de sneeuw
2015 - Prentenboek van het Jaar voor Boer Boris gaat naar zee
2016 - Nominatie Hans Christian Andersen Award (shortlist internationale oeuvreprijs)
2016 - Nominatie Woutertje Pieterse Prijs voor Rond vierkant vierkant rond
2016 - Nominatie Gouden Poëziemedaille voor Rond vierkant vierkant rond
2016 - Zilveren Griffel voor Rond vierkant vierkant rond
2018 - Nominatie Woutertje Pieterse Prijs voor Onder mijn matras de erwt
2018 - Sardes Pluim van de Maand voor Kerstmis met Boer Boris
2018 - Beste jeugdboek Zeeuwse boekenprijzen voor Boer Boris ei vakantie (BB gaat naar zee)
2019 - De Grote Poëzieprijs - 1e Prijs van de Jongerenjury voor Ze gaan er met je neus vandoor
2019 - De Boekensleutel voor Ze gaan er met je neus vandoor
2019 - Nominatie de Boekenleeuw voor Ze gaan er met je neus vandoor
2021 - Nominatie Woutertje Pieterse Prijs voor Wat is kunst?
2021 - Zilveren Griffel (Categorie Poëzie) voor De gemene moord op Muggenmietje
2023 - Nominatie Taalboekenprijs voor Rozen voor de zwijnen